Hans Asperger był uznanym wiedeńskim psychiatrą, ktĂłry w uniwersyteckiej klinice dziecięcej badał osoby z zaburzeniami umysłowymi. Brał rĂłwnież udział w nazistowskiej akcji mordowania niepełnosprawnych dzieci. Dbał o "higienę rasową" w III Rzeszy.

Reżim nazistowski sortował ludzi według rasy, religii i kondycji fizycznej. Nazistowscy psychiatrzy wybierali dzieci z rĂłżnymi zaburzeniami rozwoju, zwłaszcza z autyzmem. Asperger i jego koledzy starali się je "przekształcać" w produktywnych obywateli Rzeszy. Te, ktĂłre uznali za nieuleczalne, wysyłano do kliniki Spiegelgrund, a następnie zabijano.

Dzieci Aspergera to przejmująca książka o tym, co człowiek może zrobić drugiemu - słabszemu. To rĂłwnież opowieść o człowieku wplątanym w morderczą ideologię i historia początkĂłw badań nad autyzmem, ktĂłra zmusza do rozważań nad dziedzictwem hitlerowskiej nauki.

Psychiatrię traktuje się w Polsce jak dziecko - ma być i nie sprawiać kłopotu. Nie odzywać się niepytana. Ta książka jest głosem osĂłb, ktĂłre od lat się nią zajmują. W rĂłżnych miejscach.

Psychiatria dzieci i młodzieży w Polsce jest w zapaści. Słowa, ktĂłrymi najczęściej się ją opisuje, to: "fiasko", "katastrofa", "dramat". Oddziały psychiatryczne są przepełnione, a leczenie dzieci utrudnione przez brak wykwalifikowanej kadry. Coraz więcej rodzicĂłw pyta o dobrego psychiatrę, szuka pomocy w dramatycznych sytuacjach. Kryzys się pogłębia.

Marta Szarejko, dziennikarka i reportażystka, oddaje głos psychiatrom i psychologom. Przemierza szpitalne korytarze razem z nimi: potwornie zmęczonymi, bezradnymi, ale podejmującymi walkę z systemem. Zdeterminowanymi, by mimo trudnych warunkĂłw leczyć.

Sprawdza, co kryje się za alarmującymi określeniami, dlaczego zdaniem lekarzy jest tak źle, jak temu zaradzić i gdzie szukać wsparcia, gdy sami nie potrafimy już pomĂłc naszym dzieciom.

Pokazuje psychiatrĂłw nie jako bogĂłw, lecz ludzi, ktĂłrzy nie zawsze mają jednoznaczne odpowiedzi. Opowiadają o systemie, ale też o rodzinie - jak zmieniała się przez ostatnie dekady i jaki to miało wpływ na dzieci. Zdania, ktĂłre najczęściej padają z ich ust, to:

Rodzice abdykują ze swojej roli.

Ukryte formy przemocy są zapisane w ciele.

Oddział jest miejscem, do ktĂłrego trafia dziecko dramatycznie poobijane. Nikt nie prĂłbuje zrobić niczego, żeby ono tam nie trafiło.

Z adopcji jest dużo zwrotĂłw.

Dorośli często bagatelizują problemy dzieci, udają, że ich nie ma. A jeśli nie da się udawać, ukrywają je.

Dlaczego nasze dzieci popełniają samobĂłjstwa częściej niż w innych krajach europy?

Ania (lat 12) wyciem obudziła w środku nocy rodzicĂłw - wcisnęła się w rĂłg pokoju, ktĂłry był cały zasłany papierkami. Odwieziono ją do szpitala dziecięcego. Tam się cięła, truła lekami, aż wreszcie odmĂłwiono jej dalszego leczenia.

Dla Marysi (lat 15) nie było miejsca na oddziale dziecięcym w innym szpitalu psychiatrycznym, więc przyjęto ją na oddział dla dorosłych. W nocy została zgwałcona przez jednego z pacjentĂłw - w czasie, kiedy personel dla swojego bezpieczeństwa zamykał w dyżurkach.

Milo (lat 23) nie do końca wiedział czy jest chłopakiem, czy dziewczyną, czy może kimś pomiędzy tymi płciami. W odpowiedzi na jego wątpliwości dziadek zadeklarował, że zrobi z niego mężczyznę. Milo skoczył z mostu...

I tak dalej, i tak gorzej...

Gdyby podsumować wszystkie tego typu przypadki, okazałoby się, że co roku znikają trzy klasy pełne wrażliwych, ciekawych i inteligentnych, młodych ludzi, przed ktĂłrymi przyszłość. Przerywają swoje życie, bo sobie nie dają rady - otacza ich niechęć i nietolerancja, a dobijają niewydolność służby zdrowia, tępa opresyjność szkoły, pokrzykiwania politykĂłw i kościelne szczucie.

Kto jest temu winien? Państwo? A może my wszyscy?